آب‌وهوای منطقه شمال ایران در دوره کواترنری بازسازی شد

متخصصان سازمان زمین‌شناسی با استفاده از دیرین مغناطیس، آب‌وهوای دوره کواترنری (دوره چهارم زمین‌شناسی) شمال ایران را بازسازی کرده‌اند.
دکتر حبیب علی‌محمدیان در این زمینه به خبرنگار علمی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفت: در مطالعات دیرین‌مغناطیس مناطقی از نکا، ساری و روستای کلت، مشخص شد که این بخش از کشور از 48 هزار سال پیش تا 10 هزار سال پس از آن، چهار دوره آب‌وهوایی را پشت سر گذاشته است
به گفته مسوول آزمایشگاه دیرینه‌ مغناطیسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، طبق این مطالعات، 48 هزار سال پیش در ناحیه شمال ایران یک دوره آب و هوای بین یخچالی (نسبتاً گرم و مرطوب) حاکم بوده است.علی‌محمدیان افزود: تا 10 هزار سال پس از این دوره، دو دوره یخچالی (سرد و خشک) و یک دوره‌ بین یخچالی (گرم و مرطوب) دیگر نیز در این ناحیه به وقوع پیوسته است.وی درباره شیوه انجام بررسی‌های دیرین مغناطیسی برای شناسایی آب و هوای گذشته گفت: دیرین‌مغناطیس‌شناسی در واقع مطالعه‌ جهت‌ها و شدت میدان مغناطیسی زمین در سنگ‌هاست که به کمک کانی‌هایی صورت می‌گیرد که علاوه بر ثبت جهت میدان مغناطیسی، شدت مغناطیس را نیز در خود حفظ می‌کنند.

به گفته علی محمدیان با توجه به این موضوع که هوای گرم و مرطوب، پذیرفتاری (قابلیت مغناطیزه شدن یک ماده) کانی‌ها را بالا می‌برد و هوای سرد و خشک، پذیرفتاری آنها را پایین می‌آورد، می‌توان از سنجش میزان پسماند مغناطیسی کانی‌ها برای شناسایی آب وهوای دیرین زمین استفاده کرد.
مسوول آزمایشگاه دیرینه‌ مغناطیسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور توضیح داد: توضیح و تخمین چرخه‌های آب و هوایی تنها با روش‌های خاص مانند سنجش ایزوتوپ‌های کربن 13، کربن 14 و اکسیژن 18، امکان پذیر است؛ اما مغناطیس‌شناسی، راحت‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راه است که با دقت بیشتری نیز دوره را تخمین می‌زند.
وی با اشاره به اینکه این مطالعات مربوط به پروژه دکتری یکی از دانشجویان وی - مهدی‌پور- بوده است، یادآور شد: سال گذشته نیز محمد پاک‌نیا با روش چینه‌نگاری مغناطیسی و سن‌یابی فسیل‌های ایندکس مانند فسیل آمونیت، سه زون آب و هوایی را در منطقه جاجرم البرز شرقی مرز باتونین- کالووین (ژوراسیک میانی) شناسایی کرده بود.
این محقق سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، خاطرنشان کرد: رسوبات لوس (یک لایه از خاک حاوی سنگ و مواد معدنی) شمال ایران، به عنوان نمونه در سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور بررسی شده و اگر امکان آن را داشته باشیم که دانشجوی دکتری دیگری بپذیریم، همین پروژه را بر روی رسوبات لوس سایر مناطق نیز انجام خواهیم داد.
علی‌محمدیان در تبیین هدف اصلی از بررسی رسوبات لوس مناطق مختلف کشور گفت: اگر بتوانیم تمامی مناطق را با روش دیرین‌مغناطیس بررسی کنیم، مطابق استانداردهای جهانی، الگویی برای تغییرات آب و هوایی گذشته ایران ارائه خواهیم داد.

ایسنا