پرسشهای متداول هواشناسی

------<<<<<< پرسشهای متداول هواشناسی >>>>>>>-----

به ادامه بروید

هواشناسی:

در مقیاس جهانی ترکیبی از مطالعات فیزیکی اتمسفر و پدیده‌های آنهاست و به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: هواشناسی دینامیک: بوسیله قوانین مکانیک و ترمنودینامیک حالات اتمسفر مطالعه می‌شود. هواشناسی سینپوتیک: از طریق تجربی و تهیه نقشه‌های سینپوتیک که در ساعات معینی تهیه می‌شود. اوضاع هوا مورد بررسی قرار می‌گیرد و یکی از کارهای عمده آن پیش‌بینی هوای آینده است.

هواشناسی کاربردی :
به کارگیری داده های هواشناسی در حل مسایل عملی مختلف نظیر کشاورزی ،انرژی ،بهداشت ،حمل و نقل ،معماری و …. را هواشناسی کاربردی گویند . هدف از هواشناسی کاربردی کمک به جامعه برای تطابق با محیط اطراف خود است.

نقشه سینوپتیکی :
نقشه هواشناسی که تمام پارامترهای مهم هواشناسی برای تعیین شرایط جوی در یک زمان معین و برای یک ناحیه بسیار وسیع در آن لحاظ شده باشد.

فشار هوا چیست؟
فشار هوا نیرویی است که هوا بر یک واحد از سطح زمین وارد می کند و مقدار آن در سطح دریای آزاد، برابر است با وزن ستونی از جیوه به ارتفاع 76 سانتیمتر. واحد اندازه گیری فشار هوا در آب و هواشناسی میلی بار یا هکتوپاسکال می باشد؛ هر میلی بار یا هکتوپاسکال برابر با 1000 دین بر سانتی متر مربع می باشد فشار ستون هوا در سطح دریای آزاد 1013 هکتوپاسکال بر سانتی متر مربع می باشد.

خطوط همفشار :
خطوطی که در روی نقشه های هواشناسی تمام نقاطی را که در یک دوره مشخص دارای تغییرات فشار جوی یکسان هستند را به یکدیگر متصل می کند .

دما چیست ؟

دما یکی از عناصر اساسی شناخت هوا می باشد، با توجه به دریافت نامنظم انرژی خورشیدی توسط زمین، دمای هوا در سطح زمین دارای تغییرات زیادی است که این تغییرات به نوبه خود سبب تغییرات دیگری در سایر عناصر هوا می گردد. دمای هوا را به وسیله دماسنج اندازه گیری می کنند.

خطوط همدما  :
خطوطی که در روی نقشه های هواشناسی تمام نقاطی را که در یک دوره مشخص دارای تغییرات دمایی یکسان هستند را به یکدیگر متصل می کند .

جبهه هوا :

منطقه بین ۲توده هواست که طول آن به هزاران کیلومتر و عرض آن تا چند کیلومتر می رسد جبهه جوی در واقع مرز بین ۲ توده هواست که دارای شدید ترین گرادیان افقی عناصر جوی می باشد.

و یا خط مرز بین توده هوا گرم و سرد را می‌گویند که بنا به وضعیت غالب (یعنی وضعیتی که توده هوای سرد غالب بر گرم باشد و یا بالعکس) جبهه را نام‌گذاری می‌کنند.
توده‌های هوا : یک توده هوا عبارت است از حجم عظیمی از هوا که خصوصیات فیزیکی آن به ویژه از نظر دما و رطوبت و آهنگ کاهش دما (Lapse rate) در سطح افقی برای صدها کیلومتر تقریبا همسان باشد.

جبهه‌های گرم:

یک جبهه گرم ، جبهه‌ای است که در طول آن ، هوای گرم جانشین هوای سرد می‌شود. در صورتی که که جهت حرکت توده‌های هوا به طریقی باشد که هوای گرم به تدریج از روی سطح زمینی عبور کند که قبلاً در آنجا هوای سرد وجود داشته است، جبهه تشکیل شده ، جبهه گرم خواهد بود. بر روی نقشه‌های هواشناسی ، جبهه گرم معمولاً به صورت نیم دایره‌های سیاه رنگ و در سمتی که جبهه به آن طرف حرکت می‌کند رسم می‌شود. بر روی نقشه‌های چاپی ، جبهه گرم با خط پر رنگ و قرمز مشخص شود. حاصل شکل گیری جبهه گرم ایجاد پوشش نسبتاً ضخیم ابر بر روی سطح جبهه و در نزدیکی دنباله آن و بارندگی یکنواخت است.

جبهه‌های سرد:

در جبهه‌های سرد ، هوای سرد جانشین هوای گرم می‌شود. تیغه‌های سیاه رنگ بر روی خطی که جبهه را نشان می‌دهد علامت جبهه سرد هستند و همیشه بر روی جهتی قرار داده می‌شوند که جبهه در آن مسیر حرکت می‌کنند. بر روی نقشه‌های هواشناسی جبهه سرد با خط پررنگ آبی مشخص می‌شود. حاصل تشکیل جبهه سرد بوجود آمدن ابرهای کومولوس و کومولونیمبوس ، همراه با بارندگیهای رگباری است.

واچرخند :

منطقه پرفشار دایره‌ای غیر منظم را که در آن جهت حرکت هوا مخالف جهتی است که در مراکز کم فشار موجود است را گویند.

انواع ایستگاه سینوپتیک کدامند؟
الف –ایستگاه سینوپتیک سطح زمین  ب-ایستگاه سینوپتیک دریایی ج-  ایستگاه جو بالا د-ایستگاه خودکار

پارامترهای موثر بر میزان بارندگی سالیانه کدامند؟
الف-الگوی دریا و خشکی               ب- جریانات اقیانوسی
ج- وجود رشته کوهها                      د- جابجایی فصلی کمربند های باد و فشار

نقطه شبنم :
دمایی که در آن حد باید کاهش یابد تا بخار آب موجود در هوا بر روی سطوح مختلف متراکم گردد .

وارونگی دما :
زمانی که دمای محیط با افزایش ارتفاع افزایش می یابد و نشان دهنده پایداری هوا و از شرایط لازم برای بروز آلودگی هوا می باشد.

النینو چیست؟
رویداد ال نینو / نوسان جنوبی یکی از مهمترین و شاخص ترین رویداد هایی است که منجر به ظهور نا بهنجاری های بزرگ آب و هوایی در بسیاری از نقاط جهان می شود . هواشناسان و اقیانوس شناسان جهان در سالهای اخیر مطالعات زیاد و دقیقی در مورد مکانیزم ایجاد ال نینو و تاثیرات متقابل جو و اقیانوس انجام داده اند ، بویژه مطالعات گسترده ای در ارتباط با ناموزونی دما در سطح دریا و نوسانات فشار جو در سالهایی که ال نینو رخ می دهد انجام گرفته است ، مجموعه این تغییرات را بنام نوسانات جنوبی می نامند که با کلمه اختصاری ENSO (ElNino Southern Oscillation )یعنی ترکیبی از دو کلمه ال نینو و نوسانات جنوبی است بکار می رود . برای نخستین بار واکر (1932) و بلیس (1937) بر وجود نوسانی در فشار سطح و در مقیاس جهانی اشاره کردند و آن را نوسان جنوبی SO نامیدند . بدین سان SOیک الگوی ارتباط از راه دور جهانی در اتمسفر است و به دلیل تمیز آن از سایر الگوهای ارتباط از راه دور ( بویژه نوسانات اطلس شمالی و آرام شمالی ) جنوبی نامیده شده است . مراکز عمل SO توسط یک گردش مداری شرق به غرب در امتداد صفحه استوا همراه با صعود هوا در غرب اقیانوس آرام و نزول هوا در شرق اقیانوس آرام به یکدیگر مربوط می شود و به این ترتیب گردش شکل می گیرد که توسط بژرگنس (1969) گردش واکر نامیده شد . ال نینو مولفه اقیانوسی ENSO می باشد و با دگرگونیهای بزرگ در دماهای سطح دریا در منطقه آرام حاره ای پدیدار می گردد .

اثر گلخانه ای چیست؟
به مجموعه‌ای از گازها که مقداری از انرژی خورشید را در جو زمین نگه می‌دارندو باعث گرم شدن جو می‌شوند‍‍، گازهای گلخانه‌ای می‌گویند. بخار آب(H2O)، دی اکسیدنیتروژن (NO2)، دی اکسیدکربن (CO2) و متان (CH4) گازهای گلخانه‌ای اصلی هستند. اگر این گازها در جو نبودند، انرژی گرمایی خورشید مجددا به فضا بر می‌گشت و به این ترتیب هوای زمین 33 درجه سانتیگراد سردتر از الان می‌شد. اثر گلخانه‌ای به افزایش دمای کره زمین در اثر وجود گازهای گلخانه‌ای در جو زمین گفته می‌شود.

رعد و برق چیست؟
آذرخش یا رعدوبرق یک تخلیه ی الکتریکی شدید و بسیار سریع در هواست و همین تخلیه الکتریکی است که نور و صدا تولید میکند.پیش از ایجاد رعدوبرق ابرها طی فرایندهایی بشدت باردار میشوند که این بار معمولا مثبت است, روی سطح زمین بار منفی القا میکند و به این ترتیب مجموعه ی ابر هوا و زمین به یک خازن بسیار بزرگ تبدیل میشود که لحظه به لحظه بارشان بیشتر میشود و بنابراین اختلاف پتانسیل دو قطب ان در حال افزایش است. بالاخره مقدار این بار الکتریکی انقدر زیاد میشود که اختلاف پتانسیل بین ابر و زمین به 10 تا 100 میلیون ولت میرسد.

اتمسفر زمین چگونه است؟
فضای بین اتمسفر زمین وسیارات منظومه شمسی خلا کامل نیست اگر چه چگالی مواد بین سیارات کم است این فضا مقادیری گازهای داغ وذرات گرد و غبار در بر دارد. مواد گازی موجود در این نواحی را گاز بین سیارات مینامند زیرا این گازها بین سیارات قرار دارند واغلب از پروتونها و الکترونها تشکیل شده اند و چگالی مولوکولی آن بسیار کم است.

پیش بینی وضعیت آب و هوا چگونه صورت میگیرد؟
محققان امور هواشناسی جدیدترین اطلاعات واصله برای مثال درباره فشار هوا، وزش باد و دمای هوا را در ارتباط با یکدیگر در نظر گرفته و محاسبه می کنند و در پایان به عنوان نتایج کار خود می توانند هوای چند ساعت و حتی چند روز آینده را پیشگویی کنند. اینگونه پیشگویی هوا که از طریق محاسبه ارقام و اعداد مختلف با یکدیگر به دست می آید، در سراسر جهان شیوه ای بسیار متداول است. اما بسیاری از اوقات نیز غلط از آب در می آید. نه به این خاطر که متخصصان هواشناسی در کار خود سهل انگاری می کنند بلکه به این دلیل که در اصل، کل تغییرات هوا را نمی توان از قبل پیش بینی کرد.

رادار هواشناسی چیست؟
رادار یک سیستم الکترومغناطیسی است که برای تشخیص و تعیین موقعیت هدف بکار می رود . با رادار می توان درون محیطی را که برای چشم ،غیر قابل نفوذ است دید مانند تاریکی ،باران،مه.برف،غبار و غیره.اما مهمترین مزیت رادار توانایی آن در تعیین فاصله یا حدود هدف می باشد.کاربرد رادارها در اهداف زمینی ، هوایی،دریایی،فضایی و هواشناسی می توان پیش بینی های لازم را ارائه کرد.ایجاد سیستمی با توانایی بالا در ردیابی پدیده ها هدف عمده رادارهای هواشناسی کشور است.
 

انواع دماسنج ها چیست؟
1 - دماسنج معمولی (استاندارد Thermometer)
2 - دماسنج حداکثر (Max-Thermometer)
3 - دماسنج حداقل (Minimum Thermometer)
4 - دماسنج حداقل - حداکثر (Min-Max Thermometer)
5 - دمانگار (Thermograph)

ماهواره های هواشناسی چگونه اند؟
ماهواره های Geostationary برای هشدارهای کوتاه مدت و ماهواره‌های Polar Orbiting برای پیش بینی‌های بلند مدت تر بکار می‌روند. هر دو نوع ماهواره‌ها برای دیده بانی‌ کامل آب و هوائی جهان لازم هستند.
 

رادیو سوند (Radio sonde) چیست ؟
رادیوسوندها از دستگاه های هواشناسی هستند که برای اندازه گیری دما، رطوبت،‌ فشار، سمت و سرعت باد در جو بالا بکار می‌روند. دو عنصر ازن و تابش نیز می تواند توسط این دستگاه ها اندازه گیری شود.
 

بویی (buoy ) چیست ؟
از آنجا که فرایندهای هواشناسی به صورت جهانی عمل می کنند لذا نیاز است که اطلاعات دیده بانی از سرتاسر جهان، از جمله مناطق دور افتاده و خالی از سکنه نیز تهیه شود. بدین منظور سکوهای دیده بانی شناور به نام بویی (Buoy) ساخته شده است که در نقاط مختلف اقیانوسها مستقر بوده و از طریق ادوات نصب شده بر روی آنها اطلاعات جوی اندازه گیری می شود. این اطلاعات برروی نوار، ضبط و از طریق شبکه‌های کامپیوتری در اختیار پژوهشگران قرار می گیرد .
 

لایه های جو چگونه اند؟
اتمسفر زمین را بر حسب چگونگی روند دما، اختلاف چگالی، تغییرات فشار، تداخل گازها و سرانجام ویژگیهای الکتریکی به لایه‌های زیر تقسیم کرده‌اند:
1- تروپوسفر (Troposphere)
2- استراتوسفر (Stratosphere)
3- مزوسفر (Mesosphere)
4- یونسفر (Ionosphere)
5- اگزوسفر (Exosphere)
 

رده‌بندی ابرها چگونه صورت میگیرد؟
هواشناسان جهان بر سر سیستم یکنواختی از رده‌بندی ابرها توافق کرده‌اند . سازمان هواشناسی جهان (WMO ) پای‌بندی به این سیستم را تشویق می‌کند و مسئولیت هرتغییر یا پیشرفتی را که گاه‌ به‌گاه ممکن است به عمل آید ، بر عهده دارد . رده‌بندی کنونی ، تکامل یافته سیستمی است که در سال 1803 در انگلستان از سوی لوک هووارد منتشر شده ، و رنو فرانسوی و هیلدبراندسون سوئدی آن را بهبود بخشیده‌اند . سازمان هواشناسی جهانی تعریفها و عکسهای انواع مختلف ابرها را به شکل اطلس منتشر می‌کند . اطلسی دو جلدی در سال 1957 به چند زبان انتشار یافت .
در این رده‌بندی اصراری نیست که فرآیندهای تشکیل‌دهنده ابرها را در نظر بگیرند ، بلکه به اشکال متمایز ، سایه روشن ، ظواهر کلی و آثار نوری می‌پردازند که هواشناس نیمه‌حرفه‌ای آموزش دیده می‌تواند آنها را شناسایی کند . هواشناس در مرکز تحلیل می‌تواند دیده‌بانیهای ابرها را از چند ایستگاه کنار هم بگذارد تا از فرآیندهایی که در دست انجام است سررشته‌هایی به دست آورد .
دیده‌بانیهای سطحی و هواپیمایی نشان داده است که ابرها غالباً در گستره‌ای از ارتفاعات یافت می‌شود که از تراز دریا تا بلندای زیرین مرز تغییر می‌کند . در زیرین سپهر ، بخشی از جو که معمولاً ابرها در آنجا حضور دارند به سه (( اشکوب )) تقسیم شده است : بالا ، میانه ، و پایین . کلاله‌ای ( سیروس ) ، کلاله‌ کومه‌ای ( سیروکومولوس ) ، و کلاله‌ پوشن (سیرواستراتوس ) در اشکوب بالا واقع‌اند . فراز کومه‌ای ( آلتو کومولوس ) در اشکوب میانه قرار دارد ؛ پوشنی ( استراتوس ) و پوشن کومه‌ای ( استراتوکومولوس ) در اشکوب پایین قرار دارند . فراز پوشن ( آلتواستراتوس ) معمولاً در اشکوب میانه یافت می‌شود ، ولی اغلب به ارتفاع بالا گسترش می‌یابد ؛ باراپوشن ( نیمبواستراتوس ) ،کومه‌ای ( کومولوس ) ، و کومه‌ای بارا ( کومولونیمبوس ) در چند تراز گسترده است . اشکوبها هم‌پوشی دارند و با عرض جغرافیایی تغییر می‌کنند.

1- کلاله‌ای ( سیروس ) چگونه ابری است؟
ابرهای جدا از هم ، به شکل رشته‌های ظریف سفید یا تکه‌ها یا نوارهای باریک سفید یا غالباً سفید . این ابرها ظاهری ریش‌ریش ( موی‌گونه) دارند .
پیشوند کلاله ( سیرو ) درباره شکلهایی در تراز عمومی یکسان ولی با ظاهری تا حدودی متفاوت به کار می‌رود .کلاله‌ای ( سیروس ) به ابرهایی جدا از هم می‌گویند که در بالا آنها را تعریف کردیم . این ابرها به شکلهایی متنوع ، مانند طره‌ها ، خطوط ظریف در آسمان آبی ، پرهای شاخه‌شاخه ، خطوط خمیده‌ای که به طره‌ها ختم می‌شود ، و لکه‌های سفید بدون سایه روشن در زمینه آسمان آبی ، مشاهده می‌شود . گاه آثار منظر سه بعدی ، به این ابرها جلوه‌ای با گسترش قائم یا نوارهایی که در نقطه‌ای در افق همگرا می‌شوند می‌دهد ، لیکن این اثر ، احساسی کاذب است . همه ابرهای کلاله‌ای یا از نوع کلاله ، از بلور یخ ترکیب یافته‌اند . خورشید و ماه با تابش از میان این ابرهای بلور یخ هاله‌ای تولید می‌کنند . با این همه ، در انواع کلاله‌ای ساده ، توزیع نامنظم ابر از ایجاد بارز این عمل روی پرتوهای نور باز می‌ماند . ابرهای کلاله‌ای ، به دلیل ارتفاع و درخشانی زیادشان ، در طلوع وغروب خورشید ، خیلی بالاتر از افق به صورتی درخشان رنگی می‌شوند ، که اغلب از افق به بالاسو و تقریباً درست تا بالای سر رنگی زرد یا سرخ روشن دارند .

2- کلاله‌ کومه‌ای ( سیروکومولوس ) چگونه ابری است؟
تکه ، برگه یا لایه سفید نازک ابر بدون سایه روشن ، مرکب از عنصرهای بسیار کوچک به شکل دانه‌دانه ، چین و شکن ، و مانند آن ، در هم فرورفته یا جدا از هم و با آرایش کم و بیش منظم ؛ پهنای ظاهری غالب این عنصرها کمتر از یک درجه است .
این ابرها اغلب به پرکهای کوچک یا توده‌های کروی بسیار کوچک می‌ماند . هرگاه آرایش یکنواخت بسیار بارزی پیدا می‌کنند شکلی را پدید می‌آورند که دریانوردان آن را آسمان چلچله‌ای می‌خوانند . معمولاً ، کلاله‌کومه‌ای با کلاله‌ای یا کلاله پوشن پیوند دارد . در مقایسه با شکلهای کلاله‌ای و کلاله پوشن ، با فراوانی کمتری ایجاد می‌شود .

3- کلاله‌ پوشن (سیرواستراتوس ) چگونه ابری است؟
پرده ابر سفیدگون شفاف با جلوه‌ای ریش‌ریش ( موی‌گونه ) یا یکنواخت ، که تمام یا بخشی از آسمان را می‌پوشاند و معمولاً پدیده‌هایی هاله‌ای پدید می‌آورد .گاه کلاله پوشن چنان نازک است که تنها رنگ آبی آسمان را اندکی به سفیدی گرایش می‌دهد . در موارد دیگر جلوه پوشش سنگین سفید رنگی دارد . گاهی دارای رشته‌های نامنظم است . لبه پوشش کلاله پوشن معمولاً نامشخص است ، و اغلب به تکه‌هایی از کلاله‌ای ( سیروس ) یا کلاله کومه‌ای ( سیروکومولوس ) ختم می‌شود . گاه به ندرت لبه این پوشش خطی راست با برش روشن است . کلاله پوشن هرگز ، یا دست‌کم هنگامی که خورشید نسبتاً بالاست ، جلو خورشید را چنان نمی‌گیرد که سایه اشیاء روی زمین نیفتد .

4- فراز کومه‌ای ( آلتو کومولوس ) چگونه ابری است؟
تکه ، ورقه یا لایه ابر سفید یا خاکستری ، یا سفید و خاکستری ، غالباً با سایه روشن ، مرکب از برگه‌ها ، توده‌های گرد ، توپهای ورقه‌ای ، و مانند آن ، که گاه بخشی از این ابرها ریش‌ریش یا پخشیده است و ممکن است در هم فرو رفته یا نرفته باشد ؛ بیشتر عناصر کوچک با نظم آرایش یافته معمولاً دارای پهنای ظاهری یک تا پنج درجه است . شکل ابرهای فراز کومه‌ای تا حدودی مانند شکلهای کلاله کومه‌ای است ؛ با این همه ، از ابرهای اخیر از این رو متمایزند که بزرگترند و معمولاً در زیر و میانه هر عنصر ابر سایه روشن تیره بارزی دارند . این ابرها پدیده‌های هاله‌ای تولید نمی‌کنند . لبه‌های عناصر غالباً نازک ونیم‌شفاف‌اند و نمودهای رنگی روشنی را به نمایش می‌گذارند که تنها در این نوع ابرها یافت می‌شود . فراز کومه‌ای تراز پایین را می‌توان از روی اندازه عناصر از کلاله کومه‌ای متمایز ساخت . فراز کومه‌ای در بیش از یک تراز ممکن است همزمان روی دهد . این حقیقت که ابرهای فراز کومه‌ای هاله تولید نمی‌کنند نباید بدین معنی گرفته شود که در دماهای زیر نقطه یخ رخ نمی‌دهند . در واقع ، ابرهای فراز کومه‌ای ، همچنین فراز پوشن ( آلتواستراتوس) ، غالباً از ریز قطره‌های مایعی ترکیب می‌شوند که تا دماهای کاملاً زیر نقطه یخ‌زنی ابر سرد شده باشند .

5- فراز پوشن ( آلتواستراتوس ) چگونه ابری است؟
ورقه یا لایه ابر مایل به خاکستری یا آبیگون با جلوه خط‌دار ، ریش‌ریش یا یکنواخت ، که تمام یا بخشی از آسمان را می‌پوشاند ، و دارای بخشهایی چندان نازک است که خورشید ، دست‌کم به صورت مبهم ، به گونه‌ای که از پشت شیشه تگرگی پیداست ، از پشت آن دیده می‌شود . فراز پوشن گاه نازک ، به صورت تکه‌های روشن میان بخشهای بسیار تیره است ، ولی هرگز پیکربندیهای مشخص نشان نمی‌دهد . زیر ورقه‌ای از فراز پوشن ، هرگز سایه اشیاء روی زمین قابل رؤیت نیست . فراز پوشن را از پوشنی ( استراتوس ) یا بارا پوشن ( نیمبواستراتوس ) به اعتبار رنگ خاکستری تیره‌تر و یکنواخت‌تر شکلهای پایین و ساختار ریش‌ریش و روشنایی ضعیف مایل به سفیدی که اغلب در فراز پوشن دیده می‌شود ، می‌توان متمایز ساخت . در جو بسیار دودآلود ، این تمایز بدون اندازه‌گیری مستقیم ارتفاع تقریباً ناممکن است . اگر خورشید یا ماه در تمام مدت کاملاً پنهان باشد ، یعنی ، اگر حتی لکه روشنی در مجاورت این اجسام نورانی پیدا نباشد ، می‌توان نتیجه گرفت که پوشش در آن نقطه آسمان پوشنی یا بارا پوشن است .
فراز پوشن ممکن است حاصل تبدیل لایه‌ای از فرازکومه‌ای باشد ، و از سوی دیگر ، شاید فرازکومه‌ای نمایانگر مرحله‌ای از پراکنده شدن فراز پوشن باشد .

6- باراپوشن ( نیمبواستراتوس ) چگونه ابری است؟
لایه ابر خاکستری ، که ظاهر آن با ریزش کم و بیش پیوسته باران یا برف ، که در اغلب موارد به زمین می‌رسد ، پخشیده جلوه می‌کند . در تمامی گستره‌اش چندان ضخیم است که خورشید را کاملاً ناپدید می‌کند . اغلب ابرهای پایین پراکنده‌ای زیر این لایه تشکیل می‌شوند ، که ممکن است با آن در هم فرورفته یا فرونرفته باشند . بارش همیشه هم نباید به زمین برسد . باران یا برف ممکن است در هوا تبخیر شود ، که در این حالت معمولاً پایه ابر به خوبی مشخص نیست و نمودی (( نمناک )) دارد که از خطهای بارش و ابرهای (( سبک‌روان )) ( پاره‌پوشن ( فراکتواستراتوس )) ناشی می‌شود . باراپوشن غالباً شکلی از اشکال ابر پایین است . از این رو ، از پوشن کومه‌ای ( استراتوکومولوس ) متمایز است که دارای عناصر ابر ناپیوسته یا ، دست‌کم منظم نیست و به این اعتبار نسبت به پوشنی متمایز است که تیره‌تر است ، شرایط بارانی را نشان می‌دهد و سطح پایین‌تر بسیار متغیری دارد . در توفانهای معمول عرضهای میانه ، غالباً باراپوشن از ضخیم‌تر شدن و پایین‌تر رفتن فرازپوشن پدید می‌آید . رگه‌های برف یا بارانی که به زمین نمی‌رسد شفشابه خوانده می‌شود . پاره‌پوشن یا ابرهای سبک‌روان ، و گاه پاره‌کومه‌ای ، در زیر باراپوشن تشکیل می‌شود و به آسمان منظره سیستم درهم‌آمیخته تیره‌ای از ابرهای پایین می‌دهد که مشخصه هوای بد است . به ندرت ممکن است باراپوشن از پوشن‌کومه‌ای تشکیل شود .

7- پوشن کومه‌ای ( استراتوکومولوس ) چگونه ابری است؟
تکه ، برگه یا لایه خاکستری یا مایل به سفید ، یا خاکستری و مایل به سفید ، ابر که تقریباً همواره دارای بخشهای تیره است ، مرکب از منگوله‌ها ، توده‌های گرد ، نوردهای ورقه‌ای ، و مانند آنها ، که غیرریش‌ریش‌اند ( مگر در شفشابه ) و ممکن است درهم فرورفته یا نرفته باشند ؛ اغلب عناصر کوچک با نظم آراسته پهنای ظاهری بیش از پنج درجه دارند .آرایش این عناصر ابر به صورت گروهها ، خطها یا موجهایی است که در یک یا دو راستا قرار گرفته‌اند . اغلب نوردهای ورقه‌ای پدیدار می‌شود ، و گاه چنان به هم نزدیک‌اند که لبه‌های آنها به هم می‌پیوندند ، ولی حتی هنگامی که همه آسمان را می‌پوشانند سطح زیرین آنها جلوه موجی دارد . ابرهای پوشن کومه‌ای اغلب گسترش قائم محسوسی دارند و از این رو احتمال دارد با کومه‌ایهای کوچک اشتباه شوند . با این همه ، شکلی نرمتر و نامنظم‌تر از کومه‌ای دارند و در مشاهده از بالا دیده می‌شود که قله‌های آنها در ارتفاع یکنواخت قرار دارد و نقش لحاف‌گونه‌ای را به نمایش می‌گذارند . گاه این ابرها با توده‌های بزرگ پوشنی اشتباه می‌شوند ، که از متلاشی شدن برگه پوشنی یکنواختی پدید آمده است یا از پراکندگی یا پیش از تشکیل برگه پوشنی حاصل شده باشند .گاه پوشنی به پوشن کومه‌ای تبدیل می‌شود ، لیکن این عمل با متلاشی شدن ساده توده‌های پوشنی پیش نمی‌آید . باید نقشهای منظم و توده‌های بارزی وجود داشته باشد .
گاه انتقالی از پوشن کومه‌ای به بارا پوشن مشاهده می‌شود . عناصر پوشن کومه‌ای ضخیم به طور کامل به هم جوش می‌خورند ، و ابر هنگامی باراپوشن خوانده می‌شود که ، پس از ناپدیدی عناصر ابر ، خطهای ریزان بارش مرز صاف سطح زیرین را از هم می‌پاشد . شامگاهه‌های پوشن کومه‌ای ، عبارتند از ابرهای تخت و دراز که غالباً مشاهده می‌شود حوالی غروب آفتاب به صورت محصول نهایی تغییرات روزانه کومه‌ای ، شکل می‌گیرند . نوع دیگر ، کومه‌ای‌گن ( کومولوجنیتوس ) است که با پراکنده شدن قله‌های ابرهای کومه‌ای ، که ناپدید شده‌اند ، تشکیل می‌شود .

8- پوشنی ( استراتوس ) چگونه ابری است؟
غالباً لایه ابری خاکستری با پایه نسبتاً یکنواخت ، که ممکن است زیر باران ، منشورهای یخ یا برف دانه‌ای بدهد . هنگامی که خورشید از پشت این ابر مرئی است ، نمای آن به روشنی قابل تشخیص است . پوشنی پدیده‌های هاله تولید نمی‌کند ، مگر ، در صورت امکان ، در دماهای بسیار پایین . گاه پوشنی به شکل تکه‌های ناهموار پدید می‌آید . هنگامی که از بالا مشاهده می‌شود ، پوشنی همواره قله یکنواخت دارد ، که معمولاً با وارونگی دما یا لایه دیگری که به صورت گرمایی پایدار است مشخص شده است . پوشنی همان مشخصه‌های مه را می‌تواند داشته باشد ، جز اینکه در سطح زمین پدید نمی‌آید .

9- کومه‌ای ( کومولوس ) چگونه ابری است؟
ابرهای جدا از هم ، غالباً چگال با لبه‌های تیز ، که به طور قائم ، به شکل تپه ، گنبد یا برج در حال برآمدن ، گسترش می‌یابند و جزء زبرین برآمده آن غالباً به گل‌کلم می‌ماند . بخشهای آفتابی این ابرها غالباً سفید درخشان است ؛ پایه آنها نسبتـاً تیره و تقریباً افقی است . گاه کومه‌ای ناهموار است . بر فراز خشکیها ، کومه‌ای اغلب به هنگام روز ظاهر می‌شود ، و غالباً به هنگام شب از میان می‌رود . کومه‌ای فقط می‌تواند بارشهای سبکی را تولید کند . با این همه ، اغلب به کومه‌ای‌بارا ، که ابر رگباری سنگین است ، تبدیل می‌شود . ابرهای کومه‌ای نمایانگر جریانهای همرفتی قائم شدیدند ؛ از این رو در هوایی پدید می‌آیند که از پایین گرم یا از بالا سرد می‌شود ، به گونه‌ای که هوای گرم با هوای سرد پیرامون جابه‌جا می‌شود . (( جوشش )) قله‌های آن غالباً به چشم می‌خورد ، که نشانگر جریانهای شدید قائم است . چهار نوع کومه‌ای در اطلس جهانی ابر داده شده است . این چهار نوع عبارت‌اند از پایین‌کومه‌ای ، میان‌کومه‌ای ، انبوه‌کومه‌ای ، و پاره‌کومه‌ای . پایین‌کومه‌ای‌ها ، که اغلب از آنها به کومه‌ای هوای خوب یاد می‌شود ، گسترش قائم اندکی دارند . با این همه ، دارای قله‌های گرد و پایه‌های تخت هستند . اغلب به فاصله‌های کم و بیش برابر قرار دارند ولی به سوی افق ، به اعتبار منظر سه‌بعدی ، انباشته‌تر جلوه می‌کنند . همچنین ، در نگاه به سوی افق ، پایه‌های تخت آنها به صورت رشته‌ای از پله‌ها یا به شکل نردبان دیده می‌شود . گسترش قائم انبوه‌کومه‌ای بارز است ، ولی به پای کومه‌ای‌بارا نمی‌رسد . قله‌های آنها در حال (( جوش )) شدید دیده می‌شود . مشخصات ابرهای میان‌کومه‌ای و پاره‌کومه‌ای از نامشان پیداست .

10- کومه‌ای بارا ( کومولونیمبوس ) چگونه ابری است؟
ابر سنگین و چگال ، با گسترش قائم قابل ملاحظه ، به شکل کوه یا برجهای کوه‌پیکر . بخشی از قسمت زبرین آن معمولاً هموار ، یا ریش‌ریش ، یا خط‌خط ، و تقریباً همواره تخت است ؛ این بخش اغلب به شکل سندان یا قارچ عظیم گسترش می‌یابد .
زیر‌پایه این ابر که بسیار تیره است ، بسیاری از مواقع ابرهای پایین و پاره‌پاره در آن فرورفته یا فرونرفته ، و گاه بارشی به شکل شفشابه ، وجود دارد . از دور ، کومه‌ای بارا به صورت پرجرمترین و بلندترین ابرها قابل تشخیص است . تکوین آن از مجموعه‌ای از انبوه کومه‌ای نشانگر جریانهای قائم شدیدی است که حضور دارند . قله این ابر غالباً به تراز کلاله‌ای می‌رسد یا از زیرین مرز سر در می‌آورد . پایه این ابر ، از پایین ، مانند باراپوشن است ، که دارای ابرهای سبک‌روان پایین با خصیصه پاره‌کومه‌ای است . در حالت کلی ، حرکت تلاطمی این ابرهای پایین پاره‌پاره خیلی بارزتر از آن است که در باراپوشن پیش می‌آید . کومه‌ای بارا شکل رشد یافته کومه‌ای است ، در حالی که باراپوشن از ابرهایی که گسترش قائم اندکی دارند پدید می‌آید .
کومه‌ای بارا ابر تندری وسیعی است که در هوای تابستانی در قسمت اعظم ایالات متحده ، و در سایر فصلها در مدارگان ، به این نام معروف است . همواره ، دست‌کم رگباری قابل ملاحظه تولید می‌کند . توسعه آن یاخته‌ای است ، و همواره میان دو ابر مجاور از این نوع فضایی کم و بیش صاف وجود دارد ، مگر در برخی شرایط توفان کلی . هرگاه ابر بالای سر باشد و ویژگیهایی را که از دور قابل تشخیص است نتوان دید ، ریزش رگباری واقعی و تیره شدن ناگهانی آسمان گواهی کافی برای کومه‌ای بارا گونه‌های بسیاری از ابرهای وابسته را پدید می‌آورد . آسمان در ترازهای پایین جلوه‌ای شکافته و تهدیدآمیز به خود می‌گیرد ، و پراکنده شدن یا از میان رفتن بخشهای بالا لایه‌هایی از ابرهای کلاله‌شکل و فرازشکل را تشکیل می‌دهد . در قسمت جلو کومه‌ای بارای شدید ، ابر سبک‌روان نوردشکلی درست در زیر پایه ابر دیده می‌شود . همچنین در قسمت جلو ، گاه شکلهای پستانی ، که مانند نوکهای پستان یا پستانهای گاو از ابرهای میانه یا پایین آویخته است مشاهده می‌شود

باروری ابرها چیست ؟

 باروری ابرها شاخه ای از علم تعدیل آب و هوا می باشد که با اجرای آن قابلیت بارش ابرها افزوده میگردد. برای ایجاد باران مصنوعی باید عوامل ابر ، رطوبت ، دما و سایر شرایط جوی فراهم باشد که با انجام باروری منظم و برنامه‌دار ابرها مقدار بارش را می‌توان در یک دوره کاری به میزان 5 تا 25 درصد افزایش دادهر حال دو ساز و کار اصلی برای بارش از ابرها به نام روند باران گرم و روند باران سرد معروفند. بعد از اینکه دانشمندان متوجه شدند که در مناطق حاره ، باران از ابرهایی بارش می‌کند که هرگز دمای آنها زیر صفر درجه سانتیگراد نیست آن را باران گرم نامیدند. در این ابرها قطرات درشت آب که ابر را تشکیل می‌دهند در برخورد با قطرات کوچک ، آنها را جذب می‌کنند (پدیده ادغام) و به این ترتیب شروع به بارش می‌کنند.در روند باران سرد ، یعنی زمانی که دمای ابر یا قسمتی از آن پایین‌تر از صفر درجه سانتیگراد می باشد، در آن پاره‌ای ابر از قطرات آب و بلورهای یخ تشکیل شده است. در این عمل بلورهای یخ با جذب رطوبت اطراف خود سریعا شروع به رشد می‌کنند تا اینکه وزن آن باعث فرود آنها می‌شود. این بلورها هنگام فرود اگر از مکانهای گرم بگذرند به باران تبدیل و در غیر این صورت به صورت برف فرود می‌آیند.انسان از طریق باروری ابرها می‌تواند از لحاظ تعداد و نوع هسته‌های تشکیل باران به طبیعت کمک کند. باروری بوسیله هسته‌های تراکم در اندازه‌های بزرگ (به عنوان مثال عناصر جذب کننده رطوبت مانند بلور نمک و اوره) می‌تواند برای سرعت دادن به روند بارش گرم بکار رود. باروری بوسیله هسته‌ای منجمد (از قبیل یدور نقره و یخ خشک) در افزایش باران در روند بارش سرد به ابرهایی که کمبود هسته دارند کمک قابل توجهی می‌کند.

باتوجه به کمبودبارندگی درسالهای اخیروخشکسالی حاصل ازآن،چه تدابیری جهت استفاده ازباروری ابرها جهت کاهش بحران اندیشیده شده است؟

باروری ابرها یکی از شاخه‌های علم تعدیل‌ آب‌وهوا می‌باشد و این فن‌آوری شامل تأثیر‌گذاری بر سیستم‌های ابری موجود است لیکن قابلیت تولید ابر را ندارد. اولین شرط تأثیرگذاری بر یک سیستم ابری، وجود ابر است و بدون وجود آن، تأثیرگذاری فوق‌الذکر مفهومی نخواهد داشت.  

دومین شرط وضعیت ابر از لحاظ ارتفاع، گستردگی، تراکم، میزان آب موجود در ابر، سمت و سرعت حرکت سیستم است و با توجه به مشخصات دقیق ابر شامل دما، فشار، رطوبت، سرعت، میزان آب موجود در ابر و سایر پارامترهای موردنظر می‌توان اجرای عملیات را برنامه‌ریزی نمود.لذا می‌توان گفت که باروری ابرها بعنوان راهی برای افزایش بارندگی است ولی در شرایط خشکسالی، کل میزان بارندگی محدود خواهد بود هرچند باروری ابرها تا حدی شدت خشکسالی را درصورت وجود ابر مناسب کم خواهد کرد. به عبارتی فنآوری باروری ابرها توانایی انتقال ابر از نقطهای به نقطه دیگر را ندارد و صرفاً چنانچه ابر از شرایط فیزیکی لازم برخوردار بوده و استعداد باروری داشته باشد، امکان تزریق هستههای اولیه در داخل آن و در نتیجه افزایش روند بارندگی وجود دارد. پس چنانچه در منطقهای خشکسالی اتفاق بیافتد و ابر مناسب باروری وجود نداشته باشد، اجراء این طرح نمیتواند منجر به افزایش قابل توجه بارش شود.

آیا افزایش بارش ناشی از باروری باعث کاهش بارش در منطقه‌ای دیگر می‌گردد؟

ار نقطه‌نظر فیزیک اتمسفر اهمیت کمی این موضوع ناچیز است چرا که حتی پس از ریزش سنگین باران و برف و وقوع طوفانها و کولاک شدید باز هم قسمت بسیار عمده آب و کریستال‌های یخ موجود در ابر در آسمان باقی می‌ماند. بعنوان نمونه هواشناسان برای ابرهای کوهستانی چنین توضیح می‌دهند:در یک بارش نمونه از ابر مستعد (فرض می‌شود که ابر بصورت مستقل و آزاد است) حدود 20% از بخار آب موجود در ابر متراکم می‌شود و از این مقدار فقط 20% آن بصورت بارش سقوط می‌کند بنابراین (4% = (2/0× 2/0)× 100) 4% بخارآب موجود در ابر از آن ریزش می‌کند. اگر بارورکردن ابر موجب افزایش 10% بارش شود، بنابراین بخار آب اضافی تخلیه شده از ابر (4/0% = (04/0× 1/0)× 100) 4/0% از کل بخار آب موجود در ابر می‌شود که مقداری است ناچیز.این استدلال سالهاست که برای توضیح اثر باروری ابرها بر بارش طبیعی مناطق زیردست و رو به باد ابرهای بارورشده مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین میزان ضرری که در اثر باروری ابرها بر مناطق مجاور وارد می‌آید بسیار کم است و اما در مرحله بعد و با گذشت چند روز یا چند ساعت مقداری از بارش رخ داده از ابرهای بارورشده تبخیر خواهد شد و در تشکیل ابرهای جدید و رشد بیشتر آنها شرکت خواهد کرد و بدین‌ترتیب به چرخه آب اتمسفر باز خواهد گشت. بنابراین ابرهای جدید شکل یافته بدلیل افزایش رطوبت و تبخیر ناشی از بارش‌های ابرهای بارورشده قبلی بزرگتر خواهند بود. بنظر می‌رسد که بهره‌مندی و حق قانونی زمین‌های پایین‌دست و رو به باد از بارش طبیعی فقط برای چند ساعت یا چند روز بتأخیر می‌افتد و میزان محرومیت آنها به حداقل ممکن می‌رسد.

اثرات زیستمحیطی باروری ابرها را شرح دهید.

درپروژه باروری ابرها از ازت مایع و یدورنقره استفاده می‌شود. ازت به وفور در طبیعت وجود دارد و اثر سوء زیست‌محیطی ندارد و اما در مورد یدورنقره بایستی اذعان نمود تحقیقاتی که تاکنون در کشورهای پیشرفته در زمینه اثرات زیست‌محیطی طرح باروری ابرها صورت گرفته هیچ نوع اثر سوء زیست‌محیطی ارائه نگردیده است. علت نیز استفاده از مقدار کم ماده مذکور در سطحی بسیار وسیع می‌باشد که تحقیقات انجام شده درخصوص افزایش میزان نقره در خاک منطقه در قبل و بعد از عملیات نشان‌دهنده آن است که این ماده در خاک افزایش نیافته است.· بحث در مورد اثرات جانبی یدورنقره به میزان ماده باروری استفاده شده در هر عملیات باروری و غلظت آن در آب و خاک بر میگردد. مقدار یدورنقره مصرفی در پروژه ایران مرکزی (سال آبی 78-77) کمتر از 5 کیلوگرم در منطقه عملیاتی با وسعت بیش از 120000 کیلومتر مربع بوده است این در حالیست که در پروژه تعدیل آب و هوا (افزایش باران، سرکوبی تگرگ، جلوگیری از سیل و ...) آمریکا در سال 1977 مقدار 1512 کیلوگرم مشعلهای پیروتکنیک یدورنقره مصرف شده است و با این حال نتایج تحقیقات بیتأثیر بودن یدورنقره بر محیط زیست آن مناطق را بیان میکند.· یدورنقره موجود در آب باران توسط ذرات رس لایههای سطحی خاک متوقف شده و نیز با کلوئیدهای خاک میل ترکیبی دارد. بنابراین این ماده کمتر به سفرههای آب زیرزمینی نفوذ میکند مخصوصاً نواحی مرکزی ایران در آنجا عمق سفرههای آب زیرزمینی بیشتر بوده و خاصیت فیلترکنندگی خاک جهت یدورنقره در این مناطق بیشتر خواهد بود.· مقادیر یدورنقره در آب باران ناشی از باروری ابرها بین ppt 48-2 (واحد برترلیون) گزارش شده که هزار برابر از حد استاندارد یدورنقره موجود در آب آشامیدنی کمتر است. بدلیل اینکه یدورنقره در آب تقریباً غیرقابل حل است، بنابراین مقادیر بسیار کم آن در بستر رودخانه یا دریا باقی میماند و در آب ایجاد مسمومیت جزئی نیز نمیکند.· پستانداران از جمله انسان قابلیت دفع نقره را از کبد خود داشته و میتوانند مقادیر بسیار بالاتر از میزان یدورنقره موجود در آب باران ناشی از باروری ابر را بدون هیچگونه عارضه و آثار مریضی دفع کنند. تحقیقات انجام شده بر روی گیاهانی که همراه با خاک آغشته با یدورنقره رشد کرده و نیز حشراتی که از این گیاهان بعنوان مواد غذایی استفاده کردهاند، هیچ اثر خاصی را نشان نداده است. آزمایش بر روی گونههای حساس به آلودگی از جمله ماهی قزلآلای رنگینکمانی که در ترکیب غذایی آن یدورنقره و یدید پتاسیم گنجانده شده بود به هیچ وجه سلامتی این ماهی تحت تأثیر قرار نگرفت.

خلاصه مکانیزم باروری ابرها را شرح دهید.

بطور کلی طبیعت برای ایجاد ابر نیاز به سه عامل مهم دارد که عبارتند از:

1. رطوبت

2. صعود هوای حامل رطوبت 

3.ذرات بسیار ریزی بنام آئروسل که نقش پایه‌ای برای رشد قطرک های آب یا ایجاد کریستال های یخ را بعهده دارند.

یکی از عوامل مؤثر بر راندمان بارش در ابرهائی که آنها را بعنوان ابر باران زا می‌شناسیم، بهینه‌بودن تعداد آئروسل ها و نوع آنها می‌باشد. در صورتی که نوع و تعداد موردنیاز این آئروسل ها در داخل ابر مناسب نباشد، آنگاه ابر نمی‌تواند به حداکثر قابلیت خود جهت ایجاد بارش برسد و در واقع راندمان آن کاهش می‌یابد. آئروسل های اشاره شده گستره وسیعی از ذرات بسیار ریز میکرونی را شامل می‌شوند. در طبیعت این آئروسل ها از طریق گردو خاک پراکنده شده در هوا، ذرات پراکنده شده در هوا از طریق فعالیت آتشفشان ها، ذرات نمک جداشده از آب دریاها و اقیانوس ها و حتی برخی باکتری ها و موجودات ریز میکروسکوپی و غیره تأمین می‌شوند. اصولاً فرآیندهای ایجاد کننده بارش در ابرهای گرم و سرد با هم تفاوت هایی دارد. در ابرهای گرم رشد یک قطره باران غالباً از طریق تبخیر قطرک های کوچک تر و میعان آن برروی قطرک های درشت تر شروع و با برخورد قطرک های کوچک تر با قطرک های بزرگ تر ادامه می‌یابد. در ابرهای سرد کریستال های یخ عامل موردنیاز جهت شروع فرآیندهای رشد قطرک ها هستند. در مواردی که این کریستال های یخ به صورت طبیعی در داخل ابر ایجاد نگردد، با استفاده از روشهای مصنوعی می‌توان کریستال های یخ را در ابر ایجاد نمود. در واقع با این کار می‌توان شرایط را برای اجرای فرآیندهایی که منجر به بارش می‌شوند در داخل ابر بهینه نموده و در نهایت میزان بارش حاصله از ابر را افزایش داد. از جمله می‌توان با استفاده از یدور نقره که دارای ساختمان کریستالی بسیار شبیه به کریستال یخ می‌باشد و یا نیتروژن مایع، زمینه را برای ایجاد کریستال های یخ در محیط فراهم نمود. در ابرهای گرم نیز با استفاده از موادی که رطوبت را به خود جذب می‌کنند و منجر به ایجاد قطره های درشت آب در محیط می‌شوند می‌توان رشد دانه‌های باران را در محیط تحریک و تسریع کرد. این مواد را به صورت مصنوعی توسط هواپیما یا مولدهای زمینی یا از طریق پرتاب راکت به درون ابر، وارد می کنند.

باروری ابرهای کوهستانی

در مناطق کوهستانی ابرها بوسیله هوای مرطوب که به بالا می‌روند و سردمی‌شوند تقریبا از غرب به شرق بر روی کوهها تشکیل می‌شوند. اگر این روندبطور طبیعی به حال خود بگذاریم خیلی از این ابرها توانایی تولید باران را ندارند و بیش از 90% از رطوبت خود را در جو به جای می‌گذارند. اگر بعضی از این ابرها را با یدور و یخ خشک و دیگر مواد با استفاده از مولدهای زمینی یا هواپیما بارور کنیم بین 5 تا 20 درصد روند بارندگی را افزایش خواهیم داد. باروری ابرهای کومولوس روند پیچیده‌تری دارد. برای تشکیل این ابرهای بزرگ ، هوای گرم و مرطوب لایه‌های نزدیک به زمین ، بالا رفتن و سرد می‌شوند، تا جایی که ذرات بخار حاوی آنها متراکم شده و تشکیل ابر می‌دهد. دلیل صعود این حجم از هوا می‌تواند گرمای خورشید که روی زمین می‌تابد و یا یک جبهه هوای گرم باشد. از یدور نقره و یا یخ خشک زمانی استفاده می‌شود که دمای سطح بالایی ابر حدود 5- درجه سانتیگراد و یا کمتر باشد. هدف از این عمل زیاد کردن بلورهای یخ موجود در قسمت سرد شده ابر می‌باشد. زمانی که این بلورها بوسیله قطرات آب سرد شده ، احاطه می‌شوند سریعا به وضعی می‌رسند که باعث فرود آنها می‌شود. این بلورها هنگام فرود ذوب شده و قطرات باران را تشکیل می‌دهند. تگرگ در ابرهای بزرگتری از نوع کومولوس - نیمبوس تشکیل می‌شود، این ابرها جریان بالا رونده بسیار شدیدی دارند، برای جلوگیری از تشکیل تگرگ ، مقدار زیادی یدور نقره در بخشهای مخصوص از ابر اضافه می‌کنند. اضافه کردن هسته‌های مصنوعی انجماد باعث ایجاد یک رقابت برای جذب ذرات منجمد آب می‌شود و به همین خاطر ذرات تگرگ نمی‌تواند زیاد رشد کند، چون رشد آنها بستگی بوجود ذرات آب دارد و اگر ذرات تگرگ بزرگ نباشد، زمانی که از ابر به طرف زمین فرود می‌آیند وقت کافی برای ذوب شدن دارند.

زدودن مه

از این روش در بسیاری از فرودگاههایی که در آنها مه مرتباً خلل در پروازهایشان ایجاد می‌کند استفاده می‌کنند چون مشخصات فیزیکی مه سرد (در این نوع مه قطرات ریز آْب در دمای زیر صفر سرد شده‌اند) شباهت زیادی به ابر سرد دارد. معمولا از هواپیماهای کوچک برای پاشیدن یخ خشک روی این مه‌ها استفاده می‌شود و همانند ابرهای سرد ذرات مه سرد شده به بلورهای یخ تبدیل شده و همانند یک برف ملایم به زمین فرود می‌آیند و این باعث پراکندگی موقتی مه بر باند فرودگاه می‌شود و گاهی اوقات این پراکندگی با کمک پرتو خورشید و گرم شدن سطح زمین بیشتر می‌شود.

نکاتی مهم در مورد باروری ابرها

   1.  تجربه 24 کشور در سطح جهان نشان داده است که باروری ابرها می‌تواند مقدار بارش را بین 10 تا 25 درصد افزایش دهد و خسارات ناشی از تگرگ را بین 30 تا 70 درصد کاهش دهد.

   2.  موادی که در باروری ابرها استفاده می‌شود مثل نمک خشک ، اوره یا یدور نقره هرگز باعث آلودگی نمی‌شود و خطری ایجاد نمی‌کند زیرا مقدار این مواد بیار ناچیز است (تراکم نقره به نسبت 109/1 است(
   3.  تا به حال نشانه‌ای وجود ندارد که باروری ابرهای منطقه باعث کاهش بارش در مناطق مجاور شده باشد (حتی تا شعاع 160 کیلومتری)
   4.  باروری ابرها هرگز عملی بر خلاف طبیعت نیست، زیرا گاهی حیات انسان و تولیدات مواد غذایی او وابسته به این روش ابداع انسان است.
   5.  با توجه به هزینه طرحهای وابسته به باروری ، هزینه تمام شده هر متر مکعب باران تولیدی 5 ریال و قسمت نفوذی به سفره‌های زیرزمینی 50 ریال (بر اساس محاسبات باروری ابرها در استان یزد در سال 1377 که هزینه کل طرح 50 هزار کیلومتر مربع حدود 600 میلیون مر مکعب بود، تنها 150 درصد آن به سطح زمین رسید و بطور متوسط حدود 12 میلیمتر بارندگی در استان مذکور بویژه اطراف شهر یزد ایجاد کرد) است.

هزینه تمام شده باروری ابرها در هر متر مکعب باران تولیدی، چقدر است؟

 باروری ابرها در مقایسه با سایر روشهای استحصال آب، یکی از ارزانترین و اقتصادیترین روشها میباشد. لیکن عموم مردم قدر و قیمت آب را نمیدانند و بهمین جهت در مصرف آب صرفهجویی لازم را بعمل نمیآورند. لازم به ذکر است هزینه اجرای پروژه باروری ابرها بصورت کلی محاسبه میشود و شامل هزینههای اجاره هواپیما، تأمین مواد اولیه، شبکه رادار هواشناسی و نیروی انسانی میباشد و در مجموع براساس میزان آب استحصال شده، میتوان هزینه تقریبی هر متر مکعب آب را محاسبه کرد. در پروژههای اجرا شده قبلی، هزینه هر متر مکعب آب استحصالی کمتر از یک دهم هزینه سایر روشهای استحصال و تأمین آب بوده است.

 

روشهای اجرای پروژه های باروری ابرها چیست.

از چه روشی در ایران استفاده شده است؟ از روشهای اجرای باروری ابرها می‌توان به استفاده از شبکه ژنراتورهای زمینی، اجرای عملیات با هواپیما و استفاده از مشعل‌های پیروتکنیک و ژنراتورهای یدور نقره نصب شده بر بالهای هواپیما و سیستم پرتاب راکت اشاره نمود که هم‌اکنون در ایران از هواپیماهای مخصوص باروری ابرها مجهز به سیستم پرتاب پاترونهای یدورنقره و تزریق نیتروژن مایع استفاده می‌شود.

 

جایگاه ایران در بحث باروری ابرها چیست؟

 در حال حاضر بسیاری از کشورهای دنیا مبادرت به انجام پروژه عملیاتی و تحقیقات باروری ابرها می‌نمایند طبق گزارش رسمی سازمان جهانی هواشناسی در سال 2001 میلادی بیش از 100 پروژه تعدیل آب‌وهوا در دنیا اجرا   شده است. هرساله 40 پروژه باروری ابرها در کشور ایالات متحده آمریکا در حال اجرا است. علاوه بر آن کشورهایی مانند روسیه، استرالیا، چین، کانادا و بسیاری از کشورهای پیشرفته و دارای فن‌آوری باروری ابرها، پروژه‌هایی را در دست اجرا دارند، همچنین پروژه های زیادی حتی در کشورهای خشک و نیمه‌‌خشک منجمله ایران، مراکش، لیبی، سوریه، فلسطین‌اشغالی،  امارات متحده عربی، آفریقای جنوبی و غیره در حال اجرا است.در ایران اجرای این طرح با استفاده از هواپیمای مجهز به امکانات خاص و مورد نیاز از بهمن سال 1377 آغاز و تاکنون در بسیاری از استانهای کشور از جمله مناطق مرکزی کشور و استانهای گیلان، مازندران، گلستان به اجرا درآمده است. اجرای این طرح موفقیت‌هایی را درجهت افزایش نزولات جوی بطور سالیانه بدنبال داشته است. در این راستا علاوه بر استحصال آب، امور تجهیز هواپیماهای ایرانی به تجهیزات باروری ابرها، ایجاد شبکه رادار هواشناسی، آموزش نیروی انسانی و انتقال فن آوری اجرای پروژه های باروری با هواپیما با هدف افزایش بارش انجام گرفته است.

 

قابلیتهای باروری ابرها چیست؟ از کدام قابلیت درایران استفاده می شود ؟

 امروزه بیش از 40 کشور جهان نسبت به اجرای پروژه های باروری ابرها اقدام می نمایند و این فن آوری بعنوان یکی از روشهای نوین استحصال آب مطرح است.

سایر قابلیتهای این فن‌آوری عبارتند از:

- افزایش بارش

- جلوگیری از ریزش تگرگ

- کاهش بارش

- امکان ایجاد تأخیر در بارش

- پراکنده‌کردن ابرهای کانوکتیو (جوششی)

- پراکنده کردن مه در اتوبان ها و فرودگاه ها

- مقابله با سرمازدگی محصولات کشاورزی

در ایران نیز هم اکنون تنها از قابلیت افزایش بارش فن‌آوری باروری ابرها استفاده می‌شود.

واحد هیدرولوژیکی چه تعریفی دارد؟
جهت تشکیل شبکه ملی منابع آب در درجه اول اطلاعات زیرحوزه ها نیاز می باشد. به منظورا یجاد شبکه اطلاعات حوزه کارون جهت این طرح نیاز است حوزه های بزرگ به واحدهای هیدرولوژیکی تقسیم شود تمامی این واحدهای هیدرولوژیکی کد بندی گردند. و  ایستگاههای موجود در واحدهای هیدرولوژیکی اعم از هواشناسی (سینوپتیک، کلیماتولوژی، بارنسنجی، تبخیر سنجی، جوبالا و کشاورزی) ، هیدرومتری و رسوبسنجی کدگذاری می شوند. برای هر ایستگاه یک شناسنامه مشخصات تهیه شده و موجودیت داده ها در پایه های زمانی مشخص می شود. این کار از طریق یک کدگذاری انجام می شود. که به هریک از این واحدها واحد هیدرولوژیکی گفته می شود. هرچند محور این شبکه بر این نوع واحد مکانی است اما امکان تعریف واحدهای مکانی دیگر چون واحدهای اراضی نیز وجود دارد.
 

چرخه آب چگونه است؟
گردش آب درطبیعت که به آن سیکل هیدرولوژی یا چرخة آب گفته می شود، عبارت است از حرکت وجابجائی آب درقسمتهای مختلف کره زمین. این سیکل یک چرخش ساده نیست بلکه مجموعه ای از حرکات وچرخشهای مختلف تحت تأثیر نیروی متفاوتی از جمله نیروی جاذبه ، نیروی ثقل، تغییرات فشار وانرژی خورشیدی می باشد.این چرخش درسه بخش مختلف کره زمین یعنی اتمسفر(هواسپهر) یاچون هیدروسفر یا آب سپهر، لیتوسفریا سنگ سپهر صورت می گیرد. آب درداخل وبین این سرلایه درلایه ای به ضخامت 16 کیلومتر صورت می گیرد که 15کیلومترآن دراتمسفر وتنها 1 کیلومترآن درداخل لیتوسفر قراردارد.