اصل چرخندگی

نویسنده : محمود حسین زاده کرمانی

این اصل که چگونگی تشکیل امواج کوتاه و بلند را تبیین می کند عبارت است از:چرخش بردار سرعت؛یعنی،گردش یک سطح به دور یک محور،مقدار چرخندگی که در جهت محور گردش عمل می کند برابر است با برآیند سرعت زاویه ای. به عبارت دیگر چرخندگی یک توده هوا عبارت است از چرخش آن توده ی هوا به دور محوری عمود بر سطح زمین. این بدین معنی است که یک توده هوا در مدارهای بالاتر از استوا با محور زمین زاویه می سازد و بالاخره در قطب، محور گردش توده هوای مفروض، درست در امتداد محور زمین قرار گرفته و محور گرش توده هوا بر محور گردش زمین منطبق می شود. ولی در استوا هیچ چرخشی به دور زمین نخواهد داشت(منظور توده هوای مفروض که به دور محور یاد شده می چرخد).

در ادامه مطلب میتوانید پاورپوینت را دانلود نمایید.

چرخندگی نسبی، چرخندگی توده هوا است که خود از دو نوع چرخندگی انحنایی و برشی(افزایش سرعت در جهت عمود بر مسیر باد که به طرف راست مثبت و به طرف چپ منفی است) تشکیل شده و چرخندگی زمبن همان عامل کوریولیس است و مجموع این دو چرخندگی،چرخندگی مطلق توده هوا را تشکیل می دهد که مقدار آن ثابت است.  هرجا چرخندگی  نسبی(چرخندگی توده هوا) زیاد باشد نیروی کوریولیس کمتر است و برعکس.

مثلادر استوا نیروی کوریولیس برابر صفر است(توده هوا مستقل از محور چرخش زمین می چرخد) و چرخندگی مطلق برابر چرخندگی نسبی (چرخندگی توده هوا) است اما در قطب نیروی کوریولیس افزایش پیدا می کند و برابر چرخندگی مطلق است و چرخندگی نسبی برابر صفر است. مقدار چرخندگی مطلق در حرکت مستقیم ،صفر است و اگر توده هوا از مسیر مستقیم منحرف شود مقدار چرخندگی نسبی به سمت استوا زیاد می شود.

چرخندگی مطلق به مساحت توده هوا نیز بستگی دارد بدین صورت که هر اندازه مساحت توده هوا کم شود مقدار چرخندگی مطلق افزایش پیدا می کند با توجه به اینکه در روی یک مدار مقدار نیروی کوریولیس تغییری نمی کند تغییرات در مساحت توده هوا فقط چرخندگی نسبی (توده هوا) را تغییر می دهد.

منبع: کاویانی  محمدرضا، علیجانی  بهلول، مبانی آب و هواشناسی